بررسی ارتباط شاخص‌های پیوند از دور با مؤلفه‌های بارشی و دمایی (مطالعه موردی: ایستگاه همدید کرج)

ﺩﺭ ﭼﻨﺪ ﺩهۀ ﺍﺧﻴﺮ ﺍﻓﺰﺍﻳﺶ ﺍﻃﻼﻋﺎﺕ ﺑﺸﺮ دربارۀ ﺍﻗﻠﻴﻢ ﺯﻣﻴﻦ ﻭ ﺩﻏﺪﻏۀ ﺍﻧﺴﺎﻥ ﺍﺯ ﺗﻐﻴﻴﺮﺍﺕ ﺁﺏ ﻭ ﻫﻮﺍﻳﻲ ﺩﺭ ﺁﻳﻨﺪﻩ، ﻣﻮﺟﺐ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺩﻗﻴﻖ‏ﺗﺮ ﻣﺆﻟﻔﻪ‏ﻫﺎﻱ تأثیرگذار ﺑﺮ ﺍﻗﻠﻴﻢ ﺯﻣﻴﻦ ﺷﺪﻩ ﺍﺳﺖ. از پدیده‏های اقلیمی‌ای که تغییرات آنها موجب ناهنجاری‏های بزرگ آب و هوایی به‏ویژه در دما و بارش در بسیاری از نقاط جهان می‏شود، الگوهای پیوند از دور هستند که آشکارسازی روابط بین پارامترهای اقلیمی و آنها برای شناخت بیشتر نوسانات و تغییرپذیری اقلیمی در هر منطقه اهمیت فراوانی دارد. بنابراین، در این پژوهش ارتباط الگوهای بزرگ‌مقیاس و شناخته‌شدۀ آن از جمله شاخص نوسان جنوبی (SOI)، شاخص نوسان اطلس شمالی (NAO)، شاخص آرام آمریکای شمالی (PNA)، شاخص چند‌متغیرۀ انسو (MEI) و نوسان دهه‏ای اقیانوس آرام (PDO) با نُه مؤلفۀ دمایی و بارشی به‏صورت ماهانه در ایستگاه همدید کرج طی دورۀ آماری 26 ساله (1985‌ـ 2010) تجزیه و تحلیل شد. ابتدا، نرمال‌بودن سری داده‏های مطالعه‌شده بر اساس آزمون کلموگروف‌ـ اسمیرنوف تأیید شد. در ادامه به‏منظور بررسی ارتباط بین الگوهای بزرگ‌مقیاس با مؤلفه‏های دمایی و بارشی، از ضریب همبستگی پیرسون استفاده شد. همبستگی‏ها به‏صورت ماهانۀ بدون تأخیر و با تأخیر یک‌ماهه ارزیابی شد. نتایج نشان داد بیشترین ارتباط بین شاخص NAO و مؤلفه‏های دمایی و بارشی در ماه‏های فصل پاییز و زمستان مشاهده می‏شود و این تأثیرگذاری‏ها روی ماه‏های فصل پاییز بیشتر از ماه‏های فصل زمستان است. شاخص SOI ارتباط بیشتری با مؤلفه‏های بارشی دارد. تأثیر این شاخص بر بارش ماه‏های فصول پاییز و زمستان آشکارتر است در حالی که شاخص MEI با مؤلفه‏های دمایی ارتباط بیشتر‌ی را نشان می‏دهد و برای مؤلفه‏های بارشی ارتباط خاصی مشاهده نمی‌شود. ‌اثرگذاری این شاخص به‏ویژه بر پارامترهای دمایی ماه‏های آوریل و می در فصل بهار و ماه دسامبر در اواخر فصل پاییز شدید‏تر است. ارتباط شاخص PDO بر مؤلفه‏های بارشی و دمایی منطقه نیز در ماه می در اواسط فصل بهار بیشتر مشاهده می‏شود و شاخص PNA فقط بر مؤلفه‏های دمایی مؤثر است و در ماه‏های دسامبر و فوریه ارتباط بیشتری دارد. نتایج به‌دست‌آمده به‌منظور درک و شناخت بیشتر از تغییرپذیری مؤلفه‏های دمایی و بارشی حائز اهمیت است.